ຫຼາຍຄົນອາດເຄີຍເຫັນລົດຈາກົວ ລຸ້ນເກົ່າ ສີຂາວນວນ ທີ່ຈອດຢູ່ຢ່າງສະຫງ່າຜ່າເຜີຍ ທາງດ້ານໜ້າຂອງຮ້ານ ອາຫານຄົວລາວ ທີ່ສີ່ແຍກໄຟແດງທາດດຳ, ເທິງຖະໜົນສາມແສນໄທ.

ແຕ່ຈະມີຈັກຄົນທີ່ຮູ້ປະຫວັດອັນຍິ່ງໃຫຍ່ຂອງລົດຄັນນີ້?

ຍ້ອນເວລາກັບໄປໃນທ້າຍຊຸມປີ 1960, ລົດຈາກົວ ລຸ້ນ Mark X ທີ່ຜະລິດໃນປີ 1966, ໄດ້ກາຍເປັນຈາກົວ ຄັນທຳອິດທີ່ນຳເຂົ້າມາໃນລາວ. ທ່ານເຈົ້າແຂວງວຽງຈັນ ໃນສະໄໝນັ້ນ ໄດ້ສັ່ງລົດຄັນນີ້ຈາກອັງກິດ ມາເປັນ ຂອງຂວັນໃຫ້ກັບອົງມົງກຸດລາຊະກຸມານ ໃນພິທີບໍຣົມຣາຊາພິເສກ, ເຊິ່ງໄດ້ວາງແຜນຈັດຂຶ້ນໃນນະຄອນ ຫຼວງພະບາງ ເຊິ່ງເປັນເມືອງຫຼວງຂອງປະເທດໃນສະໄໝນັ້ນ. ເມື່ອເດີນທາງມາຮອດວຽງຈັນ ລົດສີຂາວນວນຄັນນີ້ ກໍ່ມີສະຫງ່າລາສີ ສົມເປັນລົດພະລາຊະທີ່ນັ່ງແທ້ໆ.

ແຕ່ກ່ອນທີ່ຈະໄດ້ສົ່ງໄປຫຼວງພະບາງ ໃນຕົ້ນຊຸມປີ 1970, ປະເທດລາວໄດ້ເລີ່ມມີການປ່ຽນແປງ ຄັ້ງຍິ່ງໃຫຍ່, ເຊິ່ງໄດ້ສຳເລັດລົງໃນປີ 1975 ດ້ວຍການປົດປ່ອຍປະເທດຊາດ, ແລະລົບລ້າງລະບອບລາຊາ ທິປະໄຕ. ໃນເມື່ອພິທີບໍຣົມຣາຊາພິເສກ ບໍ່ໄດ້ເກີດຂຶ້ນ, ລົດຄັນນີ້ກໍ່ຖືກປ່ອຍປະໄວ້ຢູ່ທີ່ພັກຂອງເຈົ້າແຂວງເກົ່າ, ທີ່ວຽງຈັນ ໂດຍບໍ່ມີໂອກາດໄດ້ອອກມາປະກົດໂຕໃຫ້ຄົນຊື່ນຊົມ.

ສອງທົດສະວັດຕໍ່ມາ, ລົດຄັນງາມກໍ່ຊຸດໂຊມຕາມການເວລາ. ຈັກທີ່ວ່າແຮງບໍ່ແພ້ລົດຄັນໃດໃນສະໄໝນັ້ນ ເມື່ອບໍ່ໄດ້ແລ່ນດົນ ກໍຕິດເກືອບບໍ່ໄດ້. ພັນລະຍາຂອງເຈົ້າແຂວງຜູ້ເກົ່າ ຈຶ່ງສະເໜີຂາຍໃຫ້ເຈົ້າຂອງໃໝ່,  ເພື່ອມາປະດັບ ຮ້ານອາຫານທີ່ບູລະນາມາຈາກເຮືອນເກົ່າສະໄໝຝຣັ່ງ.

ໃນສະໄໝນັ້ນຊ່າງຜູ້ທີ່ຊຳນານເລື່ອງຈັກລົດເກົ່າກໍຫາຍາກ. ເປັນເວລາຫຼາຍປີ, ຈຶ່ງຊອກໄດ້ຊ່າງແປງລົດຄົນອັງກິດ ທີ່ອາໄສຢູ່ປະເທດໄທ ແລະ ຄິດໄລ່ຄ່າແຮງເປັນຊົ່ວໂມງ. ລາວໃຊ້ເວລາເປັນເດືອນ ເພື່ອຄືນຊີວິດໃໝ່ໃຫ້ເສືອຈາກົວໂຕນີ້ໄດ້ກັບມາແລ່ນເທິງຖະໜົນອີກຄັ້ງ.

ເຖິງຢ່າງນັ້ນ, ລົດຄັນນີ້ກໍ່ບໍສາມາດແລ່ນໄປໄກໄດ້, ທັງເປັນລົດເກົ່າທີ່ຕ້ອງໃຊ້ງົບໃນການດູແລສູງ, ຈຶ່ງບໍ່ເໝາະທີ່ຈະເປັນພາຫະນະນຳໃຊ້ໃນຊີວິດປະຈຳວັນ. ແຕ່ເຖິງຈະມີຄົນມາຊື່ນຊົມ ແລະ ຂໍຊື້ຫຼາຍປານໃດ, ເຈົ້າຂອງລົດຄົນປະຈຸບັນ ກໍ່ປະຕິເສດທີ່ຈະປ່ອຍສົມບັດຄັນງາມ ຄັນນີ້ໄປ.

ເກືອບ 50​ປີແລ້ວທີ່ລົດຈາກົວຄັນທຳອິດນີ້ມາຢູ່ເມືອງລາວ. ປັດຈຸບັນຈາກົວ ລຸ້ນໃໝ່ກໍ່ເລີ່ມ ປາກົດໃຫ້ເຫັນເທິງທ້ອງຖະໜົນວຽງຈັນ, ຫຼັງຈາກ ບໍລິສັດ ຈາກົວ ມາເປີດຫ້ອງວາງສະແດງແຫ່ງທຳອິດໃນລາວ. ຄົນຮັກຈາກົວ ຈະເຂົ້າໃຈດີເຖິງເຫດຜົນທີ່ວ່າເປັນຫຍັງລົດຍີ່ຫໍ້ນີ້ ຈຶ່ງເປັນຕົວເລືອກທຳອິດ ເມື່ອຕ້ອງເລືອກລົດຫຼູມາປະດັບບັນລັງ.